Журналдың бас редакторының жауапкершілігі

• Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік және баспа қызметі саласындағы заңнамасының сақталуын қамтамасыз етеді; ғылыми басылымның сайты арқылы ақпараттық ашықтық.
• журналда жарияланған ғылыми зерттеулердің жоғары стандартын қамтамасыз етуге жауапты және осылайша білім берудегі ғылымының дамуына ықпал етеді

Бас редактордың жауапкершілігі осы салада жарияланған мақалалардың сапасы мен өзектілігін қамтамасыз етуге бағытталған келесі маңызды аспектілерді қамтиды:

1. Білім беру саласындағы сараптама: Журналға түсетін мақалалардың сапалы бағалануын қамтамасыз ету үшін редактордың білім беру саласында терең білімі мен тәжірибесі болуы керек; бөлім тақырыбына сәйкес келетін мақалаларды дұрыс таңдау.
2. Мақалалардың сапасы мен өзектілігін бағалау: Редактор ұсынылған мақалаларды олардың ғылыми маңыздылығына, әдіснамасына, өзектілігіне және білім беру жүйесіне қосқан үлесіне назар аудара отырып, мұқият бағалауы керек.
3. Рецензентті таңдау: Редактор мақалаларға сапалы шолу жасай алатын білім беру мәселелеріне мамандандырылған құзыретті рецензенттерді таңдауға жауапты.
4. Авторларға кері байланыс: Редактор авторлармен өзара әрекеттесіп, оларға ұсынылған материалдардың сапасы мен анықтығын жақсарту үшін қажетті сындарлы кері байланыс береді.
5. Этикалық стандарттарды сақтау: Редактор авторлардың плагиатты алып тастауды және деректерді дұрыс ұсынуды қоса алғанда, ғылыми жарияланымның этикалық нормалары мен стандарттарын сақтауын қадағалауға міндетті.
6. Рецензиялау процесін қадағалау: Редактор рецензиялау процесін тиімді және белгіленген мерзімде жүргізуді қамтамасыз етеді, рецензиялардың сапасын бақылайды және ғылыми үлестің сапасына сүйене отырып, мақалаларды қабылдау, қабылдамау немесе толықтыру туралы шешім қабылдайды.
7. Ғылыми қоғамдастықтың қалыптасуына жәрдемдесу: Редактор конференциялар, вебинарлар ұйымдастыру және осы саладағы зерттеушілер мен тәжірибешілер арасындағы өзара әрекеттесуді қолдау арқылы білім беру саласындағы ғылыми қауымдастықты қалыптастыруға белсенді қатыса алады.

Авторлардың жауапкершілігі:

• Зерттеуге елеулі үлес қосқан барлық авторлар көрсетілуі керек. Жалған авторлық (лайықсыз авторларды қосу) немесе еңбегі сіңген авторларды алып тастау этиканы бұзу болып саналады.
• Авторлар өз зерттеулерінде объективтілікке ұмтылуы керек, өз жұмыстарында субъективтілік пен біржақтылықтан аулақ болуы керек. Авторлар өз жұмыстарында ұсынатын барлық фактілер мен деректерді, соның ішінде барлық ақпарат пен дереккөздерін тексеруі керек.
• Авторлар өздерінің зерттеу әдістерін (зерттеу әдістемесінің толық сипаттамасын ұсыну), зерттеу нәтижелерін (бастапқы деректерге қол жеткізуді қамтамасыз ету) ашық және анық түрде ұсынуы керек.
• Автор жариялауға ұсынған жұмыс түпнұсқа болуы керек және басқа жерде жарияланбауы керек. Қос басылым (бір жұмыстың бірнеше журналдарда жариялау) қолайсыз болып саналады.
• Авторлар алдыңғы жұмыстар мен дереккөздерге дұрыс сілтеме жасауы керек. Плагиат, яғни басқалардың идеяларын, мәтіндерін немесе зерттеу нәтижелерін тиісті түрде мойындамай көшіру немесе пайдалану жариялау этикасын елеулі түрде бұзу болып саналады.
• Автор ұсынған әдістер мен деректер туралы ақпарат басқа зерттеушілерге нәтижелерді қайталау үшін жеткілікті болуы керек. Деректерді өңдеу адал және ашық болуы керек.
• Автордың жануарларды немесе субъектілерді тарта отырып жүргізген зерттеулері этикалық стандарттар мен талаптарға сай болуы керек. Қатысушылардың келісімін алу және барлық реттеуші нормаларды сақтау қажет *

Рецензенттердің (сарапшылардың)жауапкершілігі:

Ғылыми журналдағы рецензенттердің жауапкершілігі ғылыми жарияланымның сапасы мен дұрыстығын қамтамасыз етудің негізгі элементі болып табылады.

         Рецензенттердің жауапкершілігінің аспектілеріне мыналар жатады:

1. Ғылыми зерттеу сапасын қамтамасыз ету: Рецензенттер өздері ұсынған мақалаларды мұқият бағалап, зерттеу әдістемесін, деректерін, қорытындылары мен нәтижелерін тексеруі керек. Олар әлсіз жерлерді анықтап, жеткіліксіз негізделген немесе қате мәлімдемелерден сақтандыруы керек.
2. Бейтараптық пен айқындықты қамтамасыз ету: Рецензенттер мақалаларды біржақтылықсыз қарап, зерттеу сапасын әділ бағалауы керек. Олар жеке көзқарастардың немесе мүдделер қақтығысының әсеріне жол бермеуі керек. Жұмыстарға шолу адал және объективті болуы керек.
3. Құпиялылықты сақтау: Рецензенттер оларға берілген материалдарға қатысты құпиялылықты сақтауға міндетті. Олардың міндеттеріне рецензияланған мақалалардан ақпараттың ағып кетуіне жол бермеу кіреді.
4. Рецензияны уақытында ұсыну: Рецензенттер өз пікірлерін беру мерзімдерін сақтауы керек. Уақытында ұсынбау жариялау процесін баяулатуы мүмкін.
5. Сындарлы кері байланыс: Рецензенттер зерттеудің күшті жақтарын көрсете отырып, сондай-ақ қажет болған жағдайда жақсартуларды ұсына отырып, авторларға сындарлы кері байланыс беруі керек.
6. Қосымша ұсыныстар: Рецензенттер келесі мазмұндағы ұсыныстарды ұсына алады: мақаланы жариялауға қабылдау немесе оны жариялаудан бас тарту; сонымен қатар авторлардан қосымша түзетулер сұрау.

Рецензенттердің жауапкершілігі ғылыми журналдарға деген сенімді сақтау және ғылыми жарияланымның жоғары стандарттарын қамтамасыз ету үшін маңызды.

Мүдделер қақтығысы – бұл журналда мақаланы жариялау немесе жариялаудан бас тарту туралы шешім қабылдау нәтижелеріне әсер етуі мүмкін жанжалға түсетін немесе бәсекелес мүдделер туындайтын жағдайлар.

Мүдделер қақтығысы қолжазбаны рецензиялау немесе жариялау туралы шешім қабылдау кезінде процеске қатысушылардың (авторлар, рецензенттер, редакторлар) жариялау процесіне қатысқан біреумен жеке, қаржылық, кәсіби, ғылыми немесе басқа қарым-қатынасы болғанда туындауы мүмкін.

Авторлар өз мақалаларын қараудың объективтілігіне әсер етуі мүмкін кез келген қатынастар немесе жағдайлар туралы ескертулері міндетті. Авторлар жұмыстың мазмұны мен ұсынылған нәтижелерді қабылдауға әсер етуі мүмкін ықтимал мүдделер қақтығысы туралы ақпаратты анықтаулары керек. Мүдделер қақтығысы (немесе олардың болмауы) туралы барлық мәліметтер мақаланың соңында көрсетілуі керек.

Авторлар сондай-ақ нақты жұмыс орнын, зерттеуді қаржыландыру көздерін (бар болса) көрсетуге міндетті.

Егер Автор өз жарияланымында елеулі қателерді немесе дәлсіздіктерді анықтаса, ол журнал Редакторына хабарлауға және басылымды жедел жою немесе қажетті түзетулер енгізу үшін онымен ынтымақтасуға міндетті. Егер редактор немесе Редакциялық алқаның өзге мүшесі жарияланымда елеулі қателіктердің болуы туралы үшінші тұлғалардан ақпарат алған жағдайда, автор жұмысты қысқа мерзімде кері қайтарып алуға немесе түзетулер енгізуге міндетті.

Егер рецензиялау барысында рецензенттің авторлардың бірімен мүдделер қақтығысы анықталса, редакциялық алқа қолжазбаны басқа рецензентке беруді қамтамасыз етеді.

Егер редакцияға қолжазбаға немесе жарияланған мақалаға байланысты этикалық бұзушылыққа шағым келіп түссе және шағым негізделген деп танылса, онда редакция міндетті түрде түзетулер, теріске шығарулар немесе кешірім сұрайтын болады. Этикаға сай емес мінез-құлық туралы барлық хабарламалар мақала жарияланғаннан кейін олардың түсу мерзіміне қарамастан қаралады.

Ретракция – бұл мақаланы жариялау мерзіміне қарамастан кері қайтарып алу.

Мақаланы кері қайтарып алу басылымдардың қайталану жағдайларының алдын алу (авторлар бір мақаланы бірнеше басылымдарда жариялау үшін ұсынған кезде), плагиат жасау, мүдделер қақтығысын жасыру, деректерді түсіндіруге немесе оларды пайдалану туралы ұсыныстарға әсер ететін дәйексіз деректерді ұсыну мақсатында қолданылады.

Ретракцияға негіз болып табылады:

• деректерді бұрмалау – қасақана бұзушылықтар, қателіктер немесе қате есептеулер салдарынан анық емес деректердің болуы;
• бірнеше басылым – бірнеше журналдарда бір зерттеудің басылымын қайталау;
• плагиат – нәтижелерді, деректерді немесе сілтемелерді тиісті ресімдеусіз көшіріп алу;
• мүдделер қақтығысының болуы – егер жасырын қақтығыстар нәтижелерді түсіндіруге немесе пайдалануға әсер етуі мүмкін болса;
• мақаланы қайта жариялау, оның ішінде автордың келісімінсіз жүзеге асыру.

Ретракция процедурасы

Ретракция автордың өтініші бойынша немесе редакцияның шешімі негізінде жүзеге асырылуы мүмкін.

Ғылыми-жарияланымдық әдеп бұзылған жағдайда редакция мақаланы кері қайтарып алу себептері туралы авторды хабардар етеді және егер автор 10 жұмыс күні ішінде жауап бермесе, Редакция мақаланы оның келісімінсіз кері қайтарып алуға құқылы. Қабылданған шешім хаттамамен ресімделеді, оның көшірмелері авторға және ғылыми электрондық кітапханаларға жіберіледі.

Редакция ретракцияланған мақала авторының жаңа мақалаларын жариялауға уақытша тыйым салуы мүмкін.

Редакция жасанды интеллект, ChatGPT көмегімен дайындалған мақалалардың қолжазбаларын қабылдамайды.

Мақала жазу үшін жасанды интеллектінің қолданылуын анықтау «Антиплагиат – Казахстан. ЭКСПЕРТ» (интернет нұсқасы) плагиатты тексеру арқылы жүзеге асырылады